Ένας είναι ο εχθρός: ο υπερρεαλισμός!

Ο Ύπνος της Λογικής γεννά Τέρατα (1797). Francisco Goya.

Γ. ΑΡΧΟΝΤΑΣ

Τα όσα πολιτικά και παραπολιτικά συνέβησαν την τελευταία εβδομάδα ξεπερνούν τα όρια της λογικής. Αν μη τι άλλο είναι μια χρήσιμη υπενθύμιση, τόσο σε μας όσο και στους ξένους δανειστές μας, των τεράστιων εμποδίων που θα πρέπει όχι απλώς να ξεπεράσουμε, αλλά πρώτα απ’ όλα να σταματήσουμε να βάζουμε οι ίδιοι μπροστά μας, αν θέλουμε να επιβιώσουμε.

Το σίγουρο είναι πως η τελευταία πράξη του δράματος, ο βενιζέλειος ανασχηματισμός, δεν απαντά στους λόγους που οδήγησαν τους αγανακτισμένους στις πλατείες και από κει στις πέτρες και τα αυγά. Ξαναθυμίζω: η Κυβέρνηση εξελέγη για να κάνει άλλα, και κάνει περίπου τα αντίθετα. Η διάχυτη αυτή αίσθηση δυσαρμονίας, που τροφοδοτείται κυρίως από τους πολυάριθμους κοψοχέρηδες ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ που κάποτε πείστηκαν πως «λεφτά υπάρχουν», δεν πρόκειται να ανατραπεί (μόνο) με τον ανασχηματισμό. Αρκεί μια ακόμα 15^η Ιουνίου για να ξαναβρεθούμε εκεί πού ήμασταν πέντε μέρες πριν. Πράγμα εξαιρετικά πιθανό…

Τι μπορεί να γίνει λοιπόν για να γλιτώσουμε την τόσο πλέον ορατή εφόρμηση στο Κοινοβούλιο και τις συνέπειές της; Τρία πράγματα, όχι εξίσου πιθανά και αποτελεσματικά.

Πρώτον, εκλογές. Μια νέα κυβέρνηση, μονοκομματική ή συνεργασίας, που θα έχει εκλεγεί από τους πολίτες στη βάση της πραγματικότητας και ενός ρεαλιστικού προγράμματος, θα έχει βεβαίως να αντιμετωπίσει τις διαμαρτυρίες των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων που θα θίγονται από το εκάστοτε μέτρο, όχι όμως και μια γενική αμφισβήτηση του κοινοβουλευτισμού. Ίσως είναι και η πιο ξεκάθαρη λύση.

Δεύτερον, κυβέρνηση συνεργασίας. Σίγουρα το ενδεχόμενο αυτό, μετά και το ναυάγιο των τηλεφωνικών διαπραγματεύσεων Παπανδρέου – Σαμαρά, απομακρύνθηκε από το προσκήνιο. Όμως τίποτε δεν είναι απίθανο. Βεβαίως ούτε μια τέτοια κυβέρνηση δεν θα είχε την εκλογική νομιμοποίηση να εφαρμόσει δύσκολα μέτρα. Ενδεχομένως μάλιστα, να η λαϊκή αγανάκτηση να γινόταν ακόμα μεγαλύτερη και πιο βίαιη, αν αυτή η Κυβέρνηση δεν κατάφερνε πολλά και ουσιαστικά. Όμως από την άλλη, ίσως, υπό προϋποθέσεις, να μετρίαζε κάπως το αντικοινοβουλευτικό μένος.

Rinoceronte vestido con puntillas (1956) Salvador Dalí. Marbella, Ισπανία

Τρίτον, στροφή στη σοβαρότητα. Ήδη, παρά το εγχώριο μπάχαλο, θεωρείται βέβαιη η εκταμίευση της πέμπτης δόσης. Ακόμα σημαντικότερο είναι πως τις τελευταίες μέρες έχει αρχίσει μια συζήτηση περί της αναγκαιότητας «να δοθεί στους Έλληνες προοπτική και ελπίδα». Το κλίμα στην Ευρώπη και εκτός αυτής, φαίνεται πως προετοιμάζει υπερβάσεις των μέχρι σήμερα απαράβατων κανόνων προκειμένου να διασφαλιστεί η διαχειρισιμότητα του ελληνικού χρέους. Η δυνατότητα άντλησης κοινοτικών κεφαλαίων χωρίς εθνική συμμετοχή θα μπορούσε να είναι η αρχή ευρύτερων ευρωπαϊκών δράσεων για την αναπτυξιακή ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας. Ταυτόχρονα θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας πιο πολιτικής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα δείξει.

Ακόμα όμως κι αν όλα αυτά και πολλά περισσότερα συμβούν, ακόμα κι αν το επικοινωνιακό επιτελείο της Κυβέρνησης λειτουργήσει άψογα, πάλι κάτι χρειάζεται παραπάνω.

Κι αυτό γιατί η δυσαρμονία ανάμεσα στις προεκλογικές υποσχέσεις και στις μετεκλογικές πολιτικές της Κυβέρνησης δεν είναι ο μόνος λόγος που οδήγησε στην κρίση της πλατείας. Ναι, ειπώθηκαν χοντρά ψέματα. Ναι, τα μέτρα έπληξαν σοβαρά το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Όμως ακόμα χειρότερο είναι το ότι τα μέτρα αυτά θεωρούνται από τη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών αφενός άδικα και αφετέρου αναποτελεσματικά.

Ως προς το δεύτερο, την αναποτελεσματικότητα της ακολουθούμενης πολιτικής, η Κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που θα έδιναν ώθηση στην οικονομία – πχ το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Δεν το έκανε. Σ’ αυτό το σημείο που βρισκόμαστε, η αποτελεσματικότητα του Μνημονίου ΙΙ εξαρτάται πρωτίστως από τους όρους που θα θέσουν οι δανειστές μας, με τους δικούς τους σκοπούς κατά νου, και δευτερευόντως από τη δική μας περιορισμένη διαπραγματευτική ικανότητα. Η εφαρμογή έπεται.

Ως προς το πρώτο όμως, το αίσθημα δικαίου στην κατανομή των βαρών, η ευθύνη είναι αποκλειστικά της Κυβέρνησης. Κι εδώ χρειάζεται επιτέλους σοβαρότητα. Ο υπερρεαλισμός πρέπει να σταματήσει, ήτοι:

• Η στάση «εφαρμόζω μέτρα που δεν πιστεύω» ή «λέω έξω ότι κάνω κάτι (π.χ. ξανά άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων) και μέσα δεν το κάνω» που εκφραζόταν μέχρι σήμερα όχι μόνο από την κ. Κατσέλη, αλλά κι από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό
• Η προστασία των οργανωμένων προσοδοθηρικών ομάδων τύπου ΓΕΝΟΠ-Φωτόπουλος εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και κυρίως των πραγματικά ασθενέστερων ομάδων.
• Οι αλλεπάλληλες διαβεβαιώσεις ότι «δεν θα ληφθούν νέα μέτρα» που ποτέ δεν τηρήθηκαν.
• Οι συσκέψεις, διασκέψεις, συναντήσεις πολιτικών αρχηγών, brain storming, τηλεφωνικές διαπραγματεύσεις, χωρίς ατζέντα και σκοπό.
•  Τα «πιστόλια στο τραπέζι» και οι εν γένει ψευτολεονταρισμοί.
• Και πάνω απ’ όλα, πρέπει να σταματήσει η πλήρης απουσία λογοδοσίας. Η Κυβέρνηση (και σε δεύτερο βαθμό το πολιτικό σύστημα εν γένει) οφείλει να δώσει ξεκάθαρες και λογικές απαντήσεις που θα θέσουν επιτέλους ένα πλαίσιο πραγματικότητας στο δημόσιο διάλογο:
• Γιατί επελέγησαν νέοι φόροι και εισφορές έναντι της περικοπής των δημόσιων δαπανών;
• Γιατί κόβονται συντάξεις την ώρα που συνεχίζει να λειτουργεί ο ΕΟΜΜΕΧ και τα δεκάδες κανάλια της ΕΡΤ;
• Γιατί πλήττονται οι συνεπείς της μεσαίας τάξης την ώρα που η φοροδιαφυγή συνεχίζεται ανεμπόδιστη;
• Γιατί επιλέγουμε  την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη και την ΕΕ έναντι των άλλων καταστροφικών ενδεχομένων;
• Γιατί οι προτεινόμενες δεξιά και αριστερά μπαρούφες είναι ανεδαφικές και επικίνδυνες;
• Γιατί επί 30 χρόνια η δημιουργία ελλειμμάτων και η διόγκωση του χρέους, που διοχετευόταν στην κατανάλωση και κατέστρεψε την παραγωγική βάση της εθνικής οικονομίας, κατέστη ουσιαστικά μονόδρομος πολιτικής επιβίωσης για όποια κυβέρνηση βρισκόταν στην εξουσία; Τι κάνουμε για το έλλειμμα;

Περιγραφή της πραγματικότητας – εξήγηση του γιατί φτάσαμε ως εδώ – εξήγηση του πώς μπορούμε να γλιτώσουμε τα χειρότερα – δικαιολόγηση των όποιων μέτρων μέσα από το πρίσμα της δικαιοσύνης και της αποτελεσματικότητας. Η Κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα εν γένει οφείλουν να σκοτώσουν το τέρας που γέννησε και γιγάντωσε ο ύπνος της λογικής πρώτα απ’ όλα εντός τους. Δύσκολο για μια κυβέρνηση που αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στην Κοινοβουλευτική της Ομάδα. Όμως, διαφορετικά, το ρέμα του υπερρεαλισμού που διαρκώς φουσκώνει θα μας πάρει και θα μας σηκώσει όλους.