Η Βιομηχανία Των Υπογραφών Και Οι «Συνήθεις Υπογράφοντες»

Συνηθέστατα η συλλογή υπογραφών συμπίπτει με τις εκλογές, και αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία γι αυτήν τα κομματικά επιτελεία. Γίνεται, όμως και σε περιόδους πολιτικής ρευστότητας, με πρωτοβουλία δυνάμει πολιτικών επιτελείων. Σκοπός είναι η δημιουργία ρεύματος μέσα από την πρόκληση εντυπώσεων. Υπογράφουν ορισμένοι υπέρ δημιουργίας κάποιου φορέα ή στήριξης κάποιας παράταξης ή κάποιας πρωτοβουλίας. Η συλλογή υπογραφών έχει παγιωθεί ως θεσμός χαρακτηριστικός της εποχής της μεταπολίτευσης. Έχει πάρει το χαρακτήρα αληθινής βιομηχανίας. Δεν λείπουν ποτέ από τις λίστες «κοινωνικοί αγωνιστές» παντός είδους, αμφιλεγόμενες ή περιθωριοποιημένες πολιτικές προσωπικότητες, άτομα με αδιευκρίνηστη επαγγελματική ή πνευματική ιδιότητα, και άλλοι πολυπράγμονες παράγοντες. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι λίστες αυτές δεν περιέχουν ονόματα σημαντικών προσωπικοτήτων από τον κόσμο των γραμμάτων και των τεχνών, επιτυχημένων επαγγελματιών καλοπροαίρετων και εχεφρόνων πολιτών εν γένει. Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, πληθαίνουν οι τελευταίοι για τον απλό λόγο ότι το υγιές τμήμα της κοινωνίας ζητάει πράγματι κάτι καινούργιο και αξιόπιστο από την πολιτική. Εκείνο που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι συνήθως – όχι πάντα – τέτοιες πρωτοβουλίες αναπτύσσονται στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς. Και εδώ βρίσκεται το παράδοξο της όλης ιστορίας. Υποτίθεται ότι οι εκπρόσωποι αυτού του χώρου ενεργούν στο όνομα των πολλών και πιστεύουν στη δημοκρατική (και σοσιαλιστική) αρχή της ισότητας. Τι άλλο είναι, όμως, η υπογραφή κειμένων από γνωστές προσωπικότητες παρά ανακοινώσεις που προέρχονται από μια «φωτισμένη ελίτ» η οποία προβάλλεται ως τέτοια; Η επωνυμία των υπογραφόντων προβάλλεται ως τεκμήριο της ορθότητας της ιδέας που στηρίζουν. Τι άλλο αποτελεί ένα πολιτικό κείμενο που υπογράφεται από «προβεβλημένες» προσωπικότητες από μια υπόδειξη που απευθύνεται «στο λαό;». Μπορεί κανείς να αντιτείνει ότι ο καθένας προσπαθεί με την πέννα του και την ομιλία του να παρέμβει στα κοινά είτε ατομικά, είτε συλλογικά, όπως γίνεται με ένα «συλλογικό κείμενο». Όμως, το ατομικό κείμενο, ή εκείνο που έχει δημιουργηθεί μέσα από τη συνεργασία δύο ή και περισσοτέρων ατόμων, εκφράζει απόλυτα τη σκέψη εκείνου ή εκείνων που το υπογράφουν. Δεν συμβαίνει το ίδιο με κείμενα που υπογράφονται από πολλούς – συνήθως μετά από μια σύντομη τηλεφωνική συνομιλία με τους συντάκτες τους. Εκφράζουν απλή συναίνεση σε κάτι που οι ίδιοι δεν έχουν δημιουργήσει. Και η επίκληση της συναίνεσής τους γίνεται για να μπορεί να ανακοινωθεί στα μίντια η είδηση ότι 46 ή 108 ή 74 πολίτες που θεωρούνται ως «οι τα πρώτα φέροντες» στην ελληνική κοινωνία τάσσονται υπέρ ή κατά μας πολιτικής, επιδοκιμάζουν ή αποδοκιμάζουν μια στάση ή συστήνουν τη δημιουργία ενός φορέα. Προς το σκοπό αυτό υπογράφουν μια κοινή διακήρυξη. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Συνηθέστατα η διακήρυξη αυτή είναι πολύλογη- για να χωρέσουν «όλες» οι τάσεις και απόψεις, να «στρογγυλευθούν» (δηλαδή, να συγκαλυφθούν) οι διαφορές απόψεων, και να διευρυνθεί το φάσμα των υποστηρικτών της. Το αποτέλεσμα είναι το κείμενο να μη διαβάζεται από τους πολλούς. Ο ενδιαφερόμενος θα ενδιαφερθεί πρωτίστως να δει ποιοι το υπογράφουν. Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται επώνυμοι, αλλά και άλλοι που γυρεύουν να γίνουν επώνυμοι «εξ εφαπτομένης». Και εύλογα πολλοί επώνυμοι διστάζουν να βάλουν την υπογραφή τους σε οποιοδήποτε κείμενο, ακόμα κι αν συμφωνούν με το πνεύμα του, εφόσον δεν γνωρίζουν ποιοι συνυπογράφουν. Από τη στιγμή που το κείμενο της διακήρυξης δεν διαβάζεται παρά από ελάχιστους, ενώ τα ονόματα είναι εκείνα που διαβάζονται από όλους και που καθορίζουν το «προφίλ» της πρωτοβουλίας, είναι εύλογο ο στοιχειωδώς προνοητικός επώνυμος να αποφύγει να βάλει την υπογραφή του. Υπάρχουν, ασφαλώς, περιπτώσεις κατά τις οποίες αισθάνεται κανείς ως καθήκον να βάλει την υπογραφή του, μαζί με πολλούς άλλους, σε ένα κείμενο που εκφράζει μια βαθιά του πεποίθηση. Οι περιπτώσεις αυτές, όμως, πρέπει να παραμένουν περιορισμένες. Αλλιώς κινδυνεύει να ευτελισθεί η υπογραφή οποιουδήποτε την σέβεται και δεν επιθυμεί να γίνει μαϊντανός σε οποιαδήποτε προεκλογική σάλτσα με άρωμα «προοδευτικότητας». Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, στη βιομηχανία υπογραφών θα συμπεριλάβει πρωτίστως ορισμένους, συχνά αξιόλογους πολίτες, που έχουν όμως καθιερωθεί ως «οι συνήθεις υπογράφοντες».

ΔΔ