Το φαινόμενο της βίας και το Ratio Vincit

Το φαινόμενο της βίας και το Ratio Vincit

Το Ratio Vincit, όπως δηλώνει το όνομά του, πιστεύει στη δύναμη του ορθού λόγου (ή Λόγου με κεφαλαίο Λ). Πολλοί στη χώρα μας τον αμφισβητούν. Πιστεύουμε ότι ο ορθός λόγος, είναι ο οικονομικότερος – και επομένως, προτιμότερος – τρόπος δράσης, διότι μειώνει το κόστος των λαθών που συνεπάγεται η δράση όταν είναι απερίσκεπτη, ή αναλαμβάνεται στην τύχη, η με αφετηρία το συναίσθημα, την παρόρμηση κλπ.

Το Ratio Vincit θεωρεί ότι στην τελική ο Λόγος υπερνικά τα πάντα. Δεν επιβιώνει αυτός που συστηματικά τον αρνείται. Αν λοιπόν, υπερισχύει τελικά, γιατί να μην υπερισχύσει από τώρα; Αν αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, μια συγκεφαλαίωση της διαδικασίας μέσα από την οποία, με αλλεπάλληλες δοκιμές και λάθη, θα έφτανε κανείς σε μια προβλέψιμη λύση ενός προβλήματος, γιατί να μην υιοθετηθεί από τώρα; Με αυτήν την έννοια, αποτελεί μια «αυτοπεριεκτική» αρχή, εφόσον περιέχεται εντός της διαδικασίας η οποία αναδίδει την αρμοδιότητά του.

Με αυτό ως γενική αρχή, ο Λόγος αντιτίθεται στη χρήση βίας, όταν αυτή μπορεί να αποφευχθεί. Πέρα από το ηθικό στοιχείο σ’ αυτή την προτίμηση, πρέπει να ληφθεί υπόψη και το ψυχρά υπολογιστικό: το κόστος είναι πολύ υψηλό και θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως έσχατο μέσον από οποιοδήποτε ατομικό ή συλλογικό φορέα δράσης, όταν όλα τα άλλα μέσα έχουν λογικά αποκλειστεί. Για παράδειγμα, λίγοι είναι εκείνοι που θα αμφισβητήσουν τη λογική σκοπιμότητα της κήρυξης πολέμου στη Γερμανία στις 3 Σεπτεμβρίου 1939 εκ μέρους της Βρετανίας και της Γαλλίας. Δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Είχαν εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες ανοχής σε παραβιάσεις συμφωνιών και όλα τα περιθώρια συμβιβασμών με τη χιτλερική Γερμανία.

Υπάρχει, όμως, και η προσφυγή στη βία εξ αρχής. Πολλοί είναι εκείνοι που την χρησιμοποιούν όχι ως έσχατο μέσον, αλλά ως πρώτο και προτιμότερο. Αυτό αποτελεί γι αυτούς και μια ιδεολογική επιλογή, είτε ρητά διατυπωμένη, είτε υπόρρητα παραδεγμένη. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουμε ζήσει φαινόμενα μαζικής και ατομικής βίας εξαιρετικά οδυνηρά, και πολλές είναι οι αναλύσεις που έγιναν προσπαθώντας να εξηγήσουν τις αιτίες της. Η βασική παραδοχή είναι ότι πίσω από το φαινόμενο «βία» υπάρχουν ψυχολογικά και κοινωνικά αίτια και ότι αυτά έχουν σημασία.

Υπάρχει, όμως, και άλλη προσέγγιση, πιστεύουμε πολύ πιο πρωτότυπη, την οποία προσφέρει η Τζίνα Μοσχολιού σε άρθρο της που δημοσιεύθηκε πριν λίγο καιρό. Ας μην προσπαθούμε να εξηγήσουμε τη βία αναζητώντας  τις πολιτικές και τις κοινωνικές της ρίζες · μάλλον θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τη βία ως πρωτογενές γεγονός της ζωής μας, ως ανάγκη αμεσότητας δράσης – συνυφασμένης με την «αντισυστημική» στροφή μεγάλου τμήματος της κοινωνίας- για να εξηγήσουμε την ίδια την πολιτική σήμερα : ΜΜΕ, ΧΑ και άλλα πολλά.

Αν η εξήγηση αυτή είναι ορθή, τότε έχουμε να κάνουμε με ένα κατ’ εξοχήν ανορθολογικό φαινόμενο. Επιλέγουν ορισμένοι, και μάλιστα η επιλογή τους είναι συνειδητή, μεθοδευμένη και ιδεολογική, το πιο επώδυνο έναντι του λιγότερου επώδυνου μέσου, την πιο καταστροφική οδό, για να πετύχουν κάποιο στόχο που κι αυτός δεν είναι προσδιορισμένος με ακρίβεια.

Δημοσιεύουμε το κείμενο, σε συνοπτική μορφή, θεωρώντας ότι είναι πραγματικά άξιο προσοχής. Περιέχει ιδέες διατυπωμένες με σαφήνεια και απλότητα. Συστήνουμε στον αναγνώστη να διαβάσει, αν μπορεί, το αρχικό κείμενο[1].