Μεταπολίτευση

22 -24 Ιουλίου 1974

Η Χούντα πέφτει. Όχι λόγω επανάστασης. Όχι λόγω έκρηξης. Αλλά λόγω ενδόρρηξης – εσωτερικής κατάρρευσης από το βάρος των προβλημάτων που η ίδια δημιούργησε. Ο Φαίδων Γκιζίκης,  τυπικός ανώτατος άρχων, καλεί τις πολιτικές προσωπικότητες που μπορούν να πάρουν τα ηνία της εξουσίας στα χέρια τους.

Καταφτάνουν στο Προεδρικό Μέγαρο οι κκ. Α.Σαμαράς, Ε.Βενιζέλος, Α.Τσίπρας, Π.Καμμένος, Φ. Κουβέλης, Α. Παπαρήγα*. Ο κ. Σαμαράς είπε ότι η Ν.Δ.  ήταν έτοιμη να αναλάβει τις αναγκαίες πρωτοβουλίες ενώπιον των εθνικών κινδύνων, αρκεί οι άλλοι «να αναλάβουν τις ευθύνες τους». Ο κ. Βενιζέλος είπε ότι θα έκανε, όπως πάντα, το χρέος του, αλλά δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουν αν όλοι οι άλλοι δεν «αναλάβουν τις ευθύνες τους». Ο κ. Καμμένος κατήγγειλε την εθνική προδοσία και τις σκοτεινές δυνάμεις που βρίσκονται πίσω από την τραγωδία της Κύπρου, για την οποία ευθύνονται όλοι, και όλοι θα πρέπει «να αναλάβουν τις ευθύνες τους». Ο κ. Τσίπρας κατήγγειλε κι αυτός τους πάντες και τα πάντα, αρνήθηκε να συμμετάσχει σε μια νέα αντιλαϊκή κυβέρνηση υπό το ένδυμα αντιδικτατορικού καθεστώτος και κάλεσε τους άλλους «να αναλάβουν τις ευθύνες τους». Η κα Α. Παπαρήγα είπε ότι πάντα το ΚΚΕ είναι έτοιμο να αναλάβει τις επαναστατικές του ευθύνες, αλλά όχι τη στιγμή. Ο κ. Κουβέλης μίλησε περισσότερο από όλους τους άλλους και ήταν αρκετά πειστικός λέγοντας ότι ήταν έτοιμος να κάνει ο,τιδήποτε, αρκεί να συντασσόταν η ευρύτερη Αριστερά, η οποία έπρεπε, επιτέλους, «να αναλάβει τις ευθύνες της». Εκείνη την ώρα χτύπησε το τηλέφωνο στο γραφείο του Γκιζίκη.  «Από Παρίσι, κύριε Πρόεδρε» είπε ο υπασπιστής.  Όλοι μπορούσαν να ν ακούσουν τη χαρακτηριστική φωνή του Κωνσταντίνου Καραμανλή : «Γιατί, ρε, δε με κάλεσες νωρίτερα;» – «Δεν σας βρίσκαμε, κύριε Πρόεδρε». «Καλά, καλά. Τι γίνεται εκεί, βάζει κανείς πλάτη να ξεμπλέξουμε;» – Βεβαίως, Κύριε Πρόεδρε, ο καθένας λέει ότι πρέπει να αναλάβουν οι άλλοι τις ευθύνες τους και ότι … – «Κατάλαβα. Τσακώνονται μεταξύ τους για το ποιος ΔΕΝ θα κυβερνήσει». ΕΡΧΟΜΑΙ !

Δ.Δ.

Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΤORO ΚΑΙ ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΟΥ

Δ. ΔHMHTPAKOΣ

Υπάρχει η κλασική  ταινία The Harder they Fall  στο είδος film noir, με τον Rod Steiger και τον Humphrey Bogart . Ο Rod Steiger είναι ένας απατεώνας που προωθεί έναν αφελή πυγμάχο από τη Βραζιλία, ο οποίος είναι πληθωρικός, αλλά χωρίς πραγματική δύναμη. Τον ονομάζει Τόρο – ταύρο. Ο απατεώνας του βάζει στο μυαλό ότι είναι αήττητος. Και με διάφορους στημένους αγώνες τον κάνει να κερδίζει επανειλημμένα . Ο Τόρο πραγματικά πιστεύει – και μαζί του και πολλοί άλλοι – ότι διαθέτει τεράστια δύναμη. Κάποια στιγμή, όμως, όταν ο κόμπος φτάνει στο χτένι, ο Rod Steiger αδυνατεί να στήσει τον τελικό αγώνα. Ο Τόρο είναι έτοιμος να θυσιαστεί. Ο φίλος του δημοσιογράφος προσπαθεί να τον σώσει, να τον πείσει ότι θα φάει τα μούτρα του. Ο Τόρο δεν πείθεται. Πιστεύει στο μύθο που δημιουργήθηκε. Διότι είναι αλαζονικός, αγράμματος και ευκολόπιστος. Ο απατεώνας, βέβαια, φροντίζει να στοιχηματίσει κρυφά, αρκετά μεγάλα ποσά εναντίον του προστατευομένου του.

Το τέλος της ιστορίας μπορεί να το δει κανείς εδώ

Η Ελλάδα οδηγήθηκε επί τριάντα και πλέον χρόνια στη θέση του Τόρο. Ο απατεώνας δημαγωγός άντλησε απίθανους πόρους και άσκησε ασύστολα εξουσία κολακεύοντας τον ευκολόπιστο λαό, μοιράζοντας δανεικά και πείθοντάς τον ότι είναι καμωμένος για να είναι ευτυχής, σπάταλος και παρασιτόβιος, και οι άλλοι μπορούν και πρέπει να τον χρηματοδοτούν διότι χορεύει ωραίο ζεϊμπέκικο. Με μπλόφα, με θράσος κουραδόμαγκα της γειτονιάς, με τεχνάσματα και πλαστά στοιχεία, ο Έλληνας Τόρο, εθίστηκε στην ιδιότυπη χλιδή που του προσέφερε η νοοτροπία της μεταπολίτευσης,  η οποία απέκτησε ιδεολογικό υπόβαθρο μέσα από ένα δύσπεπτο μίγμα εθνικού τσαμπουκά, και σοσιαλιστικής μεγαλοστομίας.

Και η φόρμουλα ήταν τόσο πειστική, τόσο ταιριαστή στην κουλτούρα που απέκτησε ο νεοέλληνας τα τελευταία 40 χρόνια (εφόσον προσθέσουμε και τα επτά δοξασμένα χρόνια της δικτατορίας), ώστε η εναλλαγή στην εξουσία να μην επηρεάζει την ισχύ της.  ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ακολούθησαν σταθερά αυτή τη γραμμή πλεύσης. Λέγεται, μάλιστα ότι ο τελευταίος πρωθυπουργός της ΝΔ θαύμαζε το «μοντέλο» ηγεσίας που αποτελούσε ο Έλληνας ηγέτης στο ρόλο του Rod Steiger.

Αυτά ίσχυσαν while the going was good.  Κάποια στιγμή, όμως, η φούσκα έσκασε,όπως ήταν επόμενο, και όπως επί σειρά ετών προειδοποιούσε ως Κασσάνδρα ο πολιτικός που δεν χάιδευε αφτιά και που  όλοι θεωρούσαν  ως εκ τούτου ότι ήταν γκαντέμης και γρουσούζης και άκαρδος («νεοφιλελεύθερος»).  Ο Έλληνας Τόρο σάστισε ανακαλύπτοντας ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει όπως παλιά. Άστραψε, βρόντησε, μούντζωσε, ψήφισε, τιμώρησε αυτούς που του στέρησαν αυτό που είχε συνηθίσει να θεωρεί οφειλόμενο στον ίδιο. Γυρεύει να πληρωθεί, αλλά να μην ξεπληρώσει, αλλά να «αναδιαπραγματευθεί» το χρέος του. Κανείς δεν εξήγησε στον Τόρο (ούτε οι «μνημονιακοί» «αντιμνημονιακοί») ότι δεν μπορείς να διαπραγματευθείς –ή να αναδιαπραγματευθείς – αν δεν έχεις κάτι να δώσεις για να δεχθεί ο άλλος να δώσει κι αυτός. Πιστεύει ακόμα, διότι ΕΠΙΒΙΩΝΕΙ μέσα του η κουλτούρα του «ακινδύνως ανδραγαθίζεσθαι», ότι μπορεί να πουλάει τσαμπουκά στους δανειστές του. Ο Τόρο πιστεύει ακράδαντα ότι όλα τα δεινά του οφείλονται στο ότι οι υποχωρητικές και παλαιοκομματικές κυβερνήσεις μέχρι τώρα μας έφεραν ως εδώ με την υποχωρητικότητα που έδειξαν στους ξένους. Το θέμα είναι να είσαι ανυποχώρητος. (Να μην πέφτει η πέτρα στο αβγό, αλλά το αβγό στην πέτρα).

Το κοινό που έχουν τα αριστερά και δεξιά κόμματα που ψήφισε ο κόσμος στις τελευταίες εκλογές είναι ακριβώς αυτή η αυτοπεποίθηση του Τόρο βασισμένη σε μια ευκολοχώνευτη συλλογική αυταπάτη, την οποία εξέθρεψαν οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας επί μισό αιώνα, σχεδόν. Και αυτή αυταπάτη έχει εισχωρήσει βαθιά μέσα στην κουλτούρα μας. Δεν εξαλείφεται εύκολα μια τέτοια κουλτούρα.

Υ.Γ. Στο φιλμ, τελικά ο Τόρο επιβιώνει.

Εκλογές και αντικοινοβουλευτισμός

Δ. Δημητράκος

ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΕΣ  ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ

Ορισμένα πράγματα μου είναι πλήρως ακατανόητα. Για παράδειγμα η ιδέα ότι αποτελεί ιερό καθήκον για ένα ισλαμιστή να σκοτώσει κάποιον που έχει απαρνηθεί το Ισλάμ. Αυτό το προσπάθησαν ορισμένοι φανατικοί στην περίπτωση του βρετανο-ινδού συγγραφέα  Ahmed Salman Rushdie και της πανέμορφης  Ayaan Hirsi Magan, ολλανδής με καταγωγή από τη Σομαλία. Η δικαιολογία για την επίσημη καταδίκη και επικήρυξή τους από ισλαμικά καθεστώτα είναι ότι έχουν παραβεί το θρησκευτικό νόμο που απαγορεύει σε μουσουλμάνο να αλλαξοπιστήσει. Δεν θεωρώ ακατανόητη την διάταξη αυτή. Θεωρώ, όμως, ακατανόητη, από πλευράς Ισλάμ, την ανάγκη να μπει στον κόπο να τους φονεύσει από τη στιγμή που έτσι κι αλλιώς θα πάνε στην Κόλαση.  Αφού το έργο της τιμωρίας το αναλαμβάνει ο Θεός, γιατί να παρέμβουν οι θνητοί, οι οποίοι μπορεί και να πλανηθούν και να πάρουν αθώους στο λαιμό τους ; Οι Rushdie, Hirsi και οι επικατάρατοι όμοιοί τους είναι ήδη καταδικασμένοι, ήδη νεκροί σύμφωνα με το πνεύμα και το γράμμα του μουσουλμανικού νόμου.  Τι  άλλο θέλουν οι ζηλωτές του ακεραιόφρονος Ισλάμ;

Μια παρόμοιου τύπου ακατανοησία με κατατρύχει με τα κόμματα (κινήματα, ομάδες δράσης κτλ) που είναι απροκάλυπτα αντικοινοβουλευτικές. Δηλώνουν ότι το κοινοβουλευτικό σύστημα δεν τους αντιπροσωπεύει, ότι η αστική δημοκρατία είναι υποκριτική, κίβδηλη, υπόδουλη στην κεφαλαιοκρατία και στον ξένο παράγοντα και ότι σκοπός τους είναι να την καταλύσουν και να την αντικαταστήσουν με άλλο πολίτευμα που θα είναι γνήσια δημοκρατικό.

Ως εδώ, κατανοητό. Αλλά γιατί πρέπει να ζητούν την ψήφο των πολιτών σε εκλογές που διεξάγονται στο όνομα αυτής της δημοκρατίας που τη θεωρούν τόσο κατάπτυστη; Υπάρχει ακόμα και κόμμα που κηρύσσει ΑΝΤΑΡΣΥΑ και κατεβαίνει στις εκλογές. Αφού έτσι κι αλλιώς σκοπεύει να ανατρέψει το σύστημα, γιατί να το νομιμοποιήσει κατεβαίνοντας στις εκλογές; Πιο συγκεκριμένα, τα κόμματα αυτά συμπεριφέρονται ως «κέντρα εξουσίας» και θα έλεγα, «εναλλακτικής νομιμότητας» μέσα στο πλαίσιο της αστικής δημοκρατίας την οποία βδελύσσονται. Κατά πόσον αυτό το πετυχαίνουν βασιζόμενοι στην ατιμωρησία που είναι παράγωγο της θεσμικής υπολειτουργίας στην χώρα μας, είναι άλλο ζήτημα. Πάντως το πετυχαίνουν εν μέρει τουλάχιστον.  Επομένως, καταργούν το κοινοβουλευτικό πολίτευμα στην πράξη. Λοιπόν, τι άλλο θέλουν οι συνεπείς αυτοί και μπαρουτοκαπνισμένοι αγωνιστές; Τη νομιμοποίηση εντός καθεστώτος που εξ αρχής θεωρούν μη νόμιμο;

Οι αντιφάσεις αυτές είναι ακατανόητες, όπως είπα πιο πάνω. Αλλά μήπως, τελικά δεν είναι και τόσο ακατανόητες; Μήπως είναι μόνο φαινομενικά αντιφάσεις; Οι πολιτικές αυτές δυνάμεις χρησιμοποιούν με μικρό, σχετικά, κόστος τις δυνατότητες που τους παρέχει η μιαρά αστική δημοκρατία για να καταγράψουν τις δυνάμεις τους και ει δυνατόν να αντιπροσωπευθούν στη Βουλή.  Δεν παραιτούνται του «δικαιώματος» στο αντάρτικο που χαρίζουν στον εαυτό τους. Δεν είναι «το ένα ή το άλλο», αλλά «και το ένα και το άλλο». Εφόσον τους παραχωρείται ή τους αναγνωρίζεται το «δικαίωμα» να το έχουν δίπορτο, το χρησιμοποιούν.

Αν υπάρχει αντίφαση, αυτή βρίσκεται μάλλον στη στάση της πολιτείας. Δεν βλέπω γιατί και στο όνομα ποιας αρχής μια σύγχρονη δημοκρατία πρέπει να αποποιείται του δικαιώματος προστασίας της κατά των εχθρών της. Μπορεί, βέβαια, να θεωρήσει ότι είναι αρκετά ισχυρή και ανθεκτική σε «μικροπαραβιάσεις» των νόμων της. Αλλά όταν φτάσει σε σημείο που αυτό θέτει σε κίνδυνο την ίδια της την υπόσταση, οφείλει να θωρακισθεί εναντίον τους.  Για παράδειγμα, δεν επιτρέπεται στο Ισραήλ να κατέβει στις εκλογές κόμμα ή προσωπικότητα που δεν δέχεται τη νομιμότητα του Ισραήλ ως δημοκρατικού κράτους, συντάσσεται με την τρομοκρατία ή πρεσβεύει  ρατσιστικά δόγματα.  Δεν διώκονται ούτε τίθενται αναγκαστικά εκτός νόμου τα κόμματα αυτά ή τα πρόσωπα που τα υποστηρίζουν, αλλά δεν μπορούν να κατεβάσουν λίστες στις εκλογές.

Υπάρχει, όμως, στην Ελλάδα, η «τέταρτη φάλαγγα» που υπονομεύει το θεσμικό πλαίσιο της δημοκρατίας. Κι αυτή δεν συνίσταται σε κάποια συνωμοσία υπέρ των εχθρών της τελευταίας που υποτιθέμενα υπάρχει και δρα υπογείως, αλλά σε όλους όσοι, από ηθική υποχωρητικότητα, από ηττοπάθεια ή από «εξυπνάδα», υποστηρίζουν ότι πρέπει να δείχνει ΑΝΟΧΗ  η δημοκρατία, ακόμα και στους εχθρούς της. Όμως, η ανοχή είναι σύμβολο ελευθερίας, όχι αφορμή για την κατάργηση της ελευθερίας. Οι κύριοι αυτοί, αν πρεσβεύουν την ανοχή γενικώς, ας απευθυνθούν σε οίκους που αντλούν το όνομά τους από αυτήν. Όπως έλεγε και ο Clemenceau, «La tolérance ! Il y a des maisons pour cela.» («Η ανοχή! Ας πάνε να τη βρουν στους οίκους της»)